Hoe rechtshandelingen ons dagelijks leven beïnvloeden

Rechtshandelingen klinken misschien als iets wat alleen advocaten en rechters aangaat, maar eigenlijk hebben we er allemaal dagelijks mee te maken. Van het tekenen van een huurcontract tot het kopen van een brood bij de bakker, rechtshandelingen spelen een rol in vrijwel elke transactie die we doen. Dus, wat is een rechtshandeling precies? In de kern zijn het handelingen die worden verricht met de bedoeling om juridische gevolgen te creëren.

Denk aan het ondertekenen van een contract. Dat is een duidelijke rechtshandeling omdat je daarmee aangeeft dat je akkoord gaat met bepaalde voorwaarden. Maar zelfs iets eenvoudigs als het geven van toestemming voor een medische behandeling valt hieronder. Deze handelingen hebben allemaal één ding gemeen: ze zijn bedoeld om rechten en plichten te scheppen, te veranderen of te beëindigen.

De rol van wil en verklaring

Een cruciaal aspect van rechtshandelingen is de wil van de persoon die ze verricht. Het gaat er niet alleen om wat je doet, maar ook waarom je het doet. Als je iets zonder intentie doet, bijvoorbeeld onder dwang of door een vergissing, kan dat invloed hebben op de geldigheid van de rechtshandeling.

Stel je voor dat je per ongeluk akkoord gaat met een contract omdat je dacht dat het over iets heel anders ging. Hier komt de ‘verklaring’ om de hoek kijken. De verklaring moet overeenkomen met je werkelijke wil. Als dat niet zo is, kunnen er juridische problemen ontstaan. Dit principe is vastgelegd in artikel 3:33 van het Burgerlijk Wetboek.

Maar wat als je geestelijk niet in staat bent om een weloverwogen beslissing te nemen? In zulke gevallen kan de rechtshandeling ongeldig worden verklaard. Dit is bijvoorbeeld relevant bij mensen met mentale stoornissen of wanneer iemand onder invloed van drugs of alcohol handelt.

Verschillende soorten rechtshandelingen

Rechtshandelingen kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld. Een veelgebruikte indeling is die tussen eenzijdige en meerzijdige rechtshandelingen. Eenzijdige rechtshandelingen worden door één persoon verricht, zoals het opstellen van een testament of het opzeggen van een huurcontract.

Meerzijdige rechtshandelingen vereisen daarentegen de medewerking van meerdere partijen. Denk aan het sluiten van een koopovereenkomst of een arbeidsovereenkomst. Beide partijen moeten hun wil kenbaar maken en instemmen met de voorwaarden.

Daarnaast kunnen rechtshandelingen ook formeel of informeel zijn. Sommige handelingen vereisen specifieke formaliteiten, zoals een notariële akte bij de aankoop van onroerend goed. Andere handelingen kunnen mondeling of zelfs impliciet worden verricht.

De invloed van nietigheid en vernietigbaarheid

Niet alle rechtshandelingen zijn per definitie geldig. Sommige kunnen nietig of vernietigbaar zijn. Een nietige rechtshandeling heeft vanaf het begin geen rechtskracht; het is alsof de handeling nooit heeft plaatsgevonden. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de handeling in strijd is met de wet of openbare orde.

Vernietigbare rechtshandelingen zijn in principe geldig, maar kunnen achteraf ongeldig worden verklaard. Dit gebeurt vaak in situaties waarin sprake is van dwang, bedrog of misbruik van omstandigheden. De benadeelde partij kan dan naar de rechter stappen om de handeling te laten vernietigen.

Het verschil tussen nietigheid en vernietigbaarheid is belangrijk omdat het bepaalt hoe en wanneer een rechtshandeling kan worden aangevochten. Nietigheid werkt automatisch, terwijl vernietigbaarheid actie vereist van degene die zich benadeeld voelt.

Hoe rechtshandelingen ons dagelijks leven beïnvloeden

Rechtshandelingen lijken misschien abstract en juridisch ingewikkeld, maar ze hebben een directe invloed op ons dagelijks leven. Van het afsluiten van verzekeringen tot het kopen van een huis, vrijwel elke belangrijke beslissing die we nemen draait om rechtshandelingen.

Denk bijvoorbeeld aan het aangaan van schulden. Het tekenen van een leningsovereenkomst is een rechtshandeling die zowel rechten als verplichtingen schept voor beide partijen. Hetzelfde geldt voor arbeidscontracten; je verbindt je aan specifieke voorwaarden en verplichtingen wanneer je in dienst treedt bij een werkgever.

Zonder dat we het altijd doorhebben, spelen rechtshandelingen dus een cruciale rol in onze persoonlijke en professionele levens. Ze helpen ons om onze relaties en transacties duidelijk en juridisch bindend te maken, wat uiteindelijk zorgt voor stabiliteit en voorspelbaarheid in de maatschappij.